Kerk anno 2020; vernieuwd raamwerk, nieuwe verdiepingsvloer, trap- & hekwerk
Staaltje Van Pommeren: Kerkraam vanaf tekening geproduceerd
Artikel + Foto’s: Bouw Wereld
Een leegstaand kerkgebouw in het centrum van Veenendaal is herbestemd tot ‘ontmoetingsplek’ DownTown Veenendaal. Het nieuwe kerkraam met spitsbogen dat als toegang dient, is een verwijzing naar de oorspronkelijke functie. De lange levertijd van de verschillende gebogen raamonderdelen maakte dat alles op basis van de tekening geproduceerd moest worden. Uiterste precisie was dan ook vereist.
IN DEN BEGINNEN…
De Pniëlkerk in Veenendaal centrum stond sinds 2008 leeg, totdat het idee DownTown Veenendaal geboren werd. Voor de realisatie van dit plan kreeg het voormalige kerkgebouw uit 1913 een grondige make-over. In opdracht van de gemeente mocht Vallei Bouw het exterieur doen en in opdracht van De Basiliek het interieur. Daarnaast is het pand uitgebreid met een deel nieuwbouw. De strakke, zwarte buitenbekleding van de nieuwbouw contrasteert met het meer dan honderd jaar oude metselwerk van de kerkgevel. Het nieuwe kerkraam springt het meest in het oog. Deze gevelpui voorziet de ruimte van een grote hoeveelheid daglicht. De spitsboogvormen zijn een duidelijke verwijzing naar het verleden van het gebouw als kerk. De pui fungeert als entree en zit in wat oorspronkelijk de achtergevel van de kerk was.
GETOOGDE VORMEN
Van buitenaf lijkt het alsof de boogconstructie gevormd wordt door de geprofileerde betonelementen, maar in werkelijkheid zijn ze puur decoratief. Achter de elementen zit een getoogde, dragende kokerconstructie verscholen van 200 x 300 mm gewalst staal. De constructie deelt de pui op in vijf afzonderlijke gevelopeningen met getoogde aluminium kozijnen met dubbel glas. De betonnen sierelementen aan de buitenzijde zijn met ingestorte schroefhulzen en bouten bevestigd aan lippen die aan de staalconstructie zijn gelast: acht bevestigingen per element. De binnenzijde is afgewerkt met gipsplaten en stucwerk.
VANAF TEKENING
Vanwege de getoogde vormen moesten de verschillende onderdelen van de pui, in tegenstelling tot wat gebruikelijk is, helemaal op basis van de tekening geproduceerd worden. “Normaal gesproken maak je de opening in de gevel, plaats je de staalconstructie en stelkozijnen en meet je daarna de afmetingen van de aluminium pui in, maar vanwege de lange levertijd van alle getoogde elementen kon dat hier niet”, zegt Hanno van Veldhuizen, directeur van Vallei Bouw. Gevolg was dat de onderaannemers al hun onderdelen op basis van de digitale tekeningen moesten produceren. Dat vereiste een uiterste precisie en ook duidelijke afspraken onderling. “Het was superbelangrijk dat iedereen zich aan de afmetingen van de digitale tekeningen hield.”
POEDERCOATING
Zo heeft staalbouwer Van Pommeren eerst de stalen boogconstructie gemaakt, daarna platgelegd en vervolgens met een total station nagemeten en de plaatsen van de lippen afgetekend. Omdat de maatvoering van het staal zoveel mogelijk overeen moest komen met de tekening, kon het staal alleen gepoedercoat worden. “Idealiter verzink je het staal ook, maar daardoor werd de kans op vervorming van het staal te groot”, legt Van Veldhuizen uit. “Ter compensatie hebben we de buitenkant van het staal ingeplakt met EPDM als extra bescherming tegen vocht van buiten.” De sparing voor de pui is ook ter plaatse met een total station afgetekend in de gevel en vervolgens uitgezaagd. De opening was iets groter dan de staalconstructie zelf, zodat het altijd zou passen. Het metselwerk rondom is aangeheeld. Jammer genoeg was niet alles vanaf de tekening te produceren. Een viertal glasoppervlakken, allemaal met een soort wybertjesvorm, konden niet als één geheel gemaakt worden. In plaats daarvan zijn de glasoppervlakken in twee delen opgesplitst en met een horizontale kitnaad verbonden.
BETONNEN SIERELEMENTEN
Bijzondere vermelding verdienen de betonnen sierelementen rondom de pui. Deze zijn met de hand gekist door Prefab Beton Soest, iets wat je op basis van hun strakke uiterlijk niet zou denken. Een extra uitdaging ook, omdat veel elementen dankzij de ronde en geprofileerde vorm uniek zijn. “We hebben gekeken of we de elementen met PS-bekisting konden maken, maar dat was zo absurd duur”, zegt Van Veldhuizen. “Voor een betonfabrikant is dit gewoon een heel lastig, klein priegelklusje. Je moet een beetje vakidioot zijn om dit te willen doen.”
